In samenwerking met Museum Dr8888 hebben we een wandelroute samengesteld, langs de hoogtepunten van het dadaïsme in Drachten. Op verschillende plekken in de stad staan er gele schoenen opgesteld. Daarbij vind je een QR-code. Scan de code en duik in het leven van Thijs en Evert Rinsema!
1. Museum Dr8888
Thijs Rinsema (1877-1947) en zijn broer Evert Rinsema (1880-1958) combineerden hun dagelijkse werk als schoenmaker met het maken van kunst. Vanaf 1914 komen ze via de kunstenaars Theo van Doesburg en Kurt Schwitters in contact met de kunststroming De Stijl en het dadaïsme. Dit heeft een blijvende invloed op hun eigen werk. Thijs maakt gedurfde portretten, dadaïstische collages en kubistische stillevens. Evert schrijft een prachtige bundel Verzamelde Volzinnen. De 8888 in de naam van het museum zijn een knipoog naar de taalgrappen die Kurt Schwitters in zijn dada-gedichten maakte.
Het werk van Thijs is regelmatig te zien in het museum. Ook nu! Kom binnen om meer te ontdekken over de broers. Sta je voor de dichte deur? Museum Dr8888 is geopend van dinsdag tot en met zondag van 11.00 – 17.00 uur. Met een museumjaarkaart is de toegang gratis. Zonder kaart betaal je 14 euro entree.
Maak kennis met Thijs en Evert (foto: archief museum Dr8888)
2. De tentoonstelling ‘De Rinsemarevolutie’
In de tentoonstelling ‘De Rinsemarevolutie’ maak je kennis met het bijzondere werk van Thijs en Evert Rinsema uit onze collectie. Van Evert zie je zijn gedachten op papier uitgewerkt en een Stijl-uitgave van zijn zogenaamde ‘volzinnen’. Van Thijs zie je portretten, maar ook collages en stillevens. Ook zijn er nieuwe aanwinsten van hem te bewonderen: stillevens die dankzij een adoptieactie zijn schoongemaakt en waar nodig gerestaureerd. Alle werken zijn voorzien van een bijpassende lijst. Zo blijven deze bijzondere werken én het verhaal van de gebroeders Rinsema en wat zij voor Drachten betekenden, bewaard voor de volgende generaties.
Thijs Rinsema aan het werk achter de schildersezel (foto: archief Museum Dr8888)
3. De stijlkamer van Thijs Rinsema
Voor 1920 was de woning van Thijs Rinsema en zijn vrouw Nel niet heel anders dan andere huizen uit die tijd. Dat veranderde toen Thijs een beeldje kocht van kunstenaar Archipenko. Het beeldje had ruimte nodig. Thijs besloot daarom om zijn atelier grondig aan te pakken. Het werd een ware metamorfose. Voor de kleurstelling van de ruimte liet hij zich inspireren door een compositie die hij van zijn vriend Theo van Doesburg had gekocht.
Wat je hier ziet in een reconstructie van zowel het atelier als de schoenenzaak van Thijs Rinsema. Deze reconstructie is gemaakt samen met zijn kleinzoon, die ook Thijs Rinsema heet. En als je goed kijkt zie je bij het raam Kurt Schwitters. Het verhaal gaat dat hij bij een bezoek aan Drachten door het raam van de woning van Thijs Rinsema naar binnen stapte.
Beeld kunstenaar Archipenko (foto: archief museum Dr8888)
4. Ode aan Kurt Schwitters: Merzbau in het museum
Via hun vriend Theo van Doesburg leren Evert en Thijs Rinsema de Duitse dadaïst Kurt Schwitters kennen. Schwitters is de bedenker van de Merzbau. Dat zijn experimentele bouwwerken van gevonden en hergebruikte materialen. De eerste maakte hij in zijn eigen woning in Hannover. Geïnspireerd door Kurt Schwitters bouwde de kunstenaar Marten Winters twee jaar geleden, samen met twee Minervastudenten, deze Merzbau van materiaal dat in en rond Drachten is verzameld. De inzameling begon – hoe kan het ook anders – in de Kurt Schwittersstraat. De wandbekleding die vooral bestaat uit kastdeurtjes en laadjes werd grotendeels door Marten uit containers gevist. Het resultaat is dit kunstwerk waar je doorheen kunt lopen en waar van alles te zien, te horen én te beleven valt.
Kurt Schwitters, geportretteerd door Thijs Rinsema, 1923 (foto: archief museum Dr8888)
5. Dada-monument
Nog niet zo heel lang geleden was dit een parkeerplein. Het Raadhuisplein is nu tijdelijk ingericht op basis van ideeën van inwoners en bedrijven. En ja, Museum Dr8888 bedacht dat dit een mooie plek zou zijn voor een dada-monument.
Met een knipoog naar het ingevoerde parkeerverbod op het pleinis dit kunstwerk in de vorm van een acht opgebouwd uit motorkappen. Hiervoor zijn meer dan 200 motorkappen gebruikt van de autosloop. Kunstenaar Marten Winters bouwde het dada-monument samen met Daan Soer van Swoolish-garage en Jantine de Keijzer.
Autosloop, motorkappen werden verzameld bij de autosloop (foto: archief museum Dr8888)
6. Het oude woonhuis van Thijs Rinsema
Hier stond vroeger de schoenmakerij van de familie Rinsema. De broers Evert en Thijs Rinsema speelden een belangrijke rol in de opkomst van kunststroming De Stijl en het dadaïsme in Drachten. Dit kwam door hun vriendschap met de kunstenaars Theo van Doesburg en Kurt Schwitters.
Evert raakte tijdens zijn diensttijd bevriend met Theo van Doesburg. Door de bezoeken die Van Doesburg aan Drachten bracht, raakte hij ook bevriend met Thijs. Via Van Doesburg leerden de broers het dadaïsme kennen én de dadaïstische kunstenaar Kurt Schwitters.
Het oude woonhuis van de Rinsema’s (foto: archief museum Dr8888)
7. Museumwoning Van Doesburg-Rinsemahuis
Deze woning is één van de meest gekleurde woningen in Drachten. De woning staat er sinds 1921. De gemeentearchitect Cees Rienks de Boer kreeg destijds de opdracht om zestien middenstandswoningen en een school te bouwen. Dankzij de Drachtster schoenmakers Thijs en Evert Rinsema kreeg hun vriend Theo van Doesburg, bekend van kunststroming De Stijl, de kans om het kleurenschema te ontwerpen. Door zijn opvallende kleurgebruik kreeg de buurt al snel de bijnaam Papegaaienbuurt.
De kleuren werden later overgeschilderd, maar inmiddels zijn de oorspronkelijke kleuren teruggebracht. Omdat de Papegaaienbuurt nu een rijksmonument is, mogen bewoners de kleuren aan de buitenkant van hun huis niet meer veranderen.
Met het entreebewijs voor het museum kun je ook een bezoek brengen aan het Van Doesburg-Rinsemahuis.
Tekening van de kleurencompositie (foto: archief museum Dr8888)
8. Hotel Phoenix
Hotel De Phoenix
Op deze plek was vroeg hotel De Phoenix. Kurt Schwitters hield in de bovenzaal van dit hotel in 1923 zijn allerlaatste dada-avond, na roemruchte tournees in Nederland en Duitsland. Hij blafte, droeg zijn beroemde Ursonate voor en liet gekke klankgedichten horen. Sommige mensen vonden het geweldig, anderen waren boos of begrepen er niets van. Deze bijzondere avond, aangekondigd met een kleine advertentie in de Drachtster Courant, werd de allerlaatste dada-avond.
